ตรวจสอบและทบทวน
ในการเขียนแผนจัดการเรียนรู้ขั้น การกําหนดจุดหมายการเรียนรู้ ปฏิบัติการเขียนแผนจัดการเรียนรู้ด้วยการระบุสาระ มาตรฐานและตัวชี้วัด จากหลักสูตรที่ตรงกับสาขาวิชาเอกหรือกลุ่มสาระที่สนใจ แล้วเขียนข้อความที่แสดงว่าผู้เรียนจะเรียนรู้อะไร และสามารถทําอะไรได้ ข้อความที่เป็นความรู้ โดยการระบุ ความรู้ในรูปของสารสนเทศ(declarative knowledge) (เช่น ผู้เรียนมีความรู้ความเข้าใจ เรื่อง) และข้อความ ที่เป็นการปฏิบัติ โดยการระบุทักษะ การปฏิบัติ หรือกระบวนการ (procedural knowledge) ( เช่น ผู้เรียน สามารถที่จะปฏิบัติหรือกระทํา เรื่อง...)
เรื่อง ระบบสุริยะ
สาระการเรียนรู้
ระบบสุริยะหมายถึง ระบบที่มีดวงอาทิตย์เป็นศูนย์กลาง และมีวัตถุจำนวนหนึ่งถูกดึงดูดให้โคจรรอบดวงอาทิตย์ ระบบสุริยะ เป็นระบบที่มีดวงอาทิตย์เป็นศูนย์กลางประกอบด้วย ดาวเคราะห์บริวารทั้ง 8 ดวง (ดาวพุธ ดาวศุกร์ โลก ดาวอังคาร ดาวพฤหัสบดี ดาวเสาร์ ดาวยูเรนัส และดาวเนปจูน) ดาวเคราะห์แคระ ดาวเคราะห์น้อย ดาวหาง และวัตถุขนาดเล็กอื่น ๆ โคจรอยู่รอบดวงอาทิตย์ ถ้าใช้ระยะห่างจากโลกถึงดวงอาทิตย์เป็นเกณฑ์ในการจำแนกประเภทของดาวเคราะห์ในระบบสุริยะ สามารถจำแนกดาวเคราะห์ในระบบสุริยะได้ 2 ประเภท ได้แก่
1. ดาวเคราะห์ที่อยู่ใกล้ดวงอาทิตย์มากกว่าโลก (ดาวเคราะห์วงใน) คือ ดาวพุธ และดาวศุกร์
2. ดาวเคราะห์ที่อยู่ห่างจากดวงอาทิตย์มากกว่าโลก (ดาวเคราะห์วงนอก) คือ ดาวอังคาร ดาวพฤหัสบดี ดาวเสาร์ ดาวยูเรนัส และดาวเนปจูน
ถ้าใช้ลักษณะของพื้นผิวหรือองค์ประกอบของดาวเคราะห์เป็นเกณฑ์ สามารถแบ่ง ดาวเคราะห์ได้ 2 ประเภท ได้แก่
1. ดาวเคราะห์ที่ลักษณะของพื้นผิวเป็นหินแข็ง ได้แก่ ดาวพุธ ดาวศุกร์ โลก และ ดาวอังคาร
2. ดาวเคราะห์ที่ลักษณะของพื้นผิวเป็นแก๊สและของเหลว ได้แก่ ดาวพฤหัสบดี ดาวเสาร์ ดาวยูเรนัส และดาวเนปจูน
ดาวเคราะห์แคระ เป็นดาวเคราะห์ประเภทหนึ่ง ที่อยู่ในวงโคจรของดาวฤกษ์ และมีมวลเพียงพอที่จะมีแรงโน้มถ่วงในตัวเอง ทำให้รูปทรงสมดุลเกือบเป็นทรงกลม แต่ไม่สามารถควบคุมแรงดึงดูด และวงโคจรของสิ่งต่าง ๆ ที่อยู่รอบวงโคจรของตนเองได้ ตัวอย่างดาวเคราะห์แคระ เช่น ดาวพลูโต ดาวซีรีส ดาวอีริส
โลกมีดวงจันทร์เป็นบริวาร 1 ดวง ดวงจันทร์มีการเคลื่อนที่ 3 ลักษณะคือ
1. หมุนรอบตัวเองใช้เวลาเท่ากับโคจรรอบโลก คือ 27.33 วัน
2. โคจรรอบโลก
3. โคจรรอบดวงอาทิตย์
ดาวเคราะห์น้อย เป็นวัตถุขนาดเล็กในระบบสุริยะ มีขนาดไม่กี่สิบเมตรถึงหลายร้อยกิโลเมตร มีวงโคจรอยู่ในวงโคจรของดาวอังคารและดาวพฤหัสบดี
ดาวหางเป็นวัตถุบนท้องฟ้าที่ไม่มีแสงสว่างในตัวเอง ประกอบด้วย ฝุ่นละออง ก้อนน้ำแข็ง และแก๊สแข็งตัวเคลื่อนที่รอบดวงอาทิตย์เป็นรูปวงรี ขณะที่อยู่ไกลจากดวงอาทิตย์ จะไม่มีหาง ไม่มีแสงสว่าง แต่เมื่อโคจรเข้าใกล้ดวงอาทิตย์พลังงานจากดวงอาทิตย์ทั้งในรูปความร้อนและลมสุริยะ ทำให้น้ำแข็งกลายเป็นไอ ดาวหางจะขยายใหญ่ขึ้น สว่างขึ้น และพลังงานดังกล่าว จะผลักดันให้หางพุ่งไปทิศทางตรงข้ามกับดวงอาทิตย์ ส่วนของหางจะมีทั้งฝุ่น แก๊ส และโมเลกุล ที่เป็นประจุไฟฟ้า
ดาวตกหมายถึง เทหวัตถุแข็งจากอวกาศ เมื่อเกิดเผาไหม้ในชั้นบรรยากาศจะแลดูสว่างพุ่งเป็นทางเข้าสู่ผิวโลก แต่ถ้าวัตถุนั้นเคลื่อนที่เข้ามาในบรรยากาศของโลกและเสียดสีกับอากาศในชั้นบรรยากาศ ทำให้เกิดความร้อนและลุกไหม้ แต่ลุกไหม้ไม่หมด ตกลงมาถึงพื้นดิน เรียกว่า อุกกาบาต
ฝนดาวตกคือ ปรากฏการณ์ดาวตกที่เกิดขึ้นถี่กว่าปกติ และทิศทางของดาวตกพุ่งจาก จุดเดียวกันบนท้องฟ้า ฝนดาวตกเกิดจากธารของเศษฝุ่นต่าง ๆ ที่ดาวหางทิ้งเอาไว้เป็นทางในช่วงที่โคจรเข้ามาใกล้ดวงอาทิตย์ ขณะที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ ก็จะเคลื่อนที่ฝ่ากลุ่มฝุ่นเหล่านี้เข้าไป ทำให้เกิดฝนดาวตกขึ้น
1. ดาวเคราะห์ที่อยู่ใกล้ดวงอาทิตย์มากกว่าโลก (ดาวเคราะห์วงใน) คือ ดาวพุธ และดาวศุกร์
2. ดาวเคราะห์ที่อยู่ห่างจากดวงอาทิตย์มากกว่าโลก (ดาวเคราะห์วงนอก) คือ ดาวอังคาร ดาวพฤหัสบดี ดาวเสาร์ ดาวยูเรนัส และดาวเนปจูน
ถ้าใช้ลักษณะของพื้นผิวหรือองค์ประกอบของดาวเคราะห์เป็นเกณฑ์ สามารถแบ่ง ดาวเคราะห์ได้ 2 ประเภท ได้แก่
1. ดาวเคราะห์ที่ลักษณะของพื้นผิวเป็นหินแข็ง ได้แก่ ดาวพุธ ดาวศุกร์ โลก และ ดาวอังคาร
2. ดาวเคราะห์ที่ลักษณะของพื้นผิวเป็นแก๊สและของเหลว ได้แก่ ดาวพฤหัสบดี ดาวเสาร์ ดาวยูเรนัส และดาวเนปจูน
ดาวเคราะห์แคระ เป็นดาวเคราะห์ประเภทหนึ่ง ที่อยู่ในวงโคจรของดาวฤกษ์ และมีมวลเพียงพอที่จะมีแรงโน้มถ่วงในตัวเอง ทำให้รูปทรงสมดุลเกือบเป็นทรงกลม แต่ไม่สามารถควบคุมแรงดึงดูด และวงโคจรของสิ่งต่าง ๆ ที่อยู่รอบวงโคจรของตนเองได้ ตัวอย่างดาวเคราะห์แคระ เช่น ดาวพลูโต ดาวซีรีส ดาวอีริส
โลกมีดวงจันทร์เป็นบริวาร 1 ดวง ดวงจันทร์มีการเคลื่อนที่ 3 ลักษณะคือ
1. หมุนรอบตัวเองใช้เวลาเท่ากับโคจรรอบโลก คือ 27.33 วัน
2. โคจรรอบโลก
3. โคจรรอบดวงอาทิตย์
ดาวเคราะห์น้อย เป็นวัตถุขนาดเล็กในระบบสุริยะ มีขนาดไม่กี่สิบเมตรถึงหลายร้อยกิโลเมตร มีวงโคจรอยู่ในวงโคจรของดาวอังคารและดาวพฤหัสบดี
ดาวหางเป็นวัตถุบนท้องฟ้าที่ไม่มีแสงสว่างในตัวเอง ประกอบด้วย ฝุ่นละออง ก้อนน้ำแข็ง และแก๊สแข็งตัวเคลื่อนที่รอบดวงอาทิตย์เป็นรูปวงรี ขณะที่อยู่ไกลจากดวงอาทิตย์ จะไม่มีหาง ไม่มีแสงสว่าง แต่เมื่อโคจรเข้าใกล้ดวงอาทิตย์พลังงานจากดวงอาทิตย์ทั้งในรูปความร้อนและลมสุริยะ ทำให้น้ำแข็งกลายเป็นไอ ดาวหางจะขยายใหญ่ขึ้น สว่างขึ้น และพลังงานดังกล่าว จะผลักดันให้หางพุ่งไปทิศทางตรงข้ามกับดวงอาทิตย์ ส่วนของหางจะมีทั้งฝุ่น แก๊ส และโมเลกุล ที่เป็นประจุไฟฟ้า
ดาวตกหมายถึง เทหวัตถุแข็งจากอวกาศ เมื่อเกิดเผาไหม้ในชั้นบรรยากาศจะแลดูสว่างพุ่งเป็นทางเข้าสู่ผิวโลก แต่ถ้าวัตถุนั้นเคลื่อนที่เข้ามาในบรรยากาศของโลกและเสียดสีกับอากาศในชั้นบรรยากาศ ทำให้เกิดความร้อนและลุกไหม้ แต่ลุกไหม้ไม่หมด ตกลงมาถึงพื้นดิน เรียกว่า อุกกาบาต
ฝนดาวตกคือ ปรากฏการณ์ดาวตกที่เกิดขึ้นถี่กว่าปกติ และทิศทางของดาวตกพุ่งจาก จุดเดียวกันบนท้องฟ้า ฝนดาวตกเกิดจากธารของเศษฝุ่นต่าง ๆ ที่ดาวหางทิ้งเอาไว้เป็นทางในช่วงที่โคจรเข้ามาใกล้ดวงอาทิตย์ ขณะที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ ก็จะเคลื่อนที่ฝ่ากลุ่มฝุ่นเหล่านี้เข้าไป ทำให้เกิดฝนดาวตกขึ้น
จุดมุ่งหมายการเรียนรู้
1. ผู้เรียนสามารถสร้างแบบจำลองเพื่ออธิบายลักษณะของระบบสุริยะ
2. ตั้งคำถามเกี่ยวกับประเด็น หรือเรื่อง หรือสถานการณ์ที่จะศึกษา ตามที่กำหนดให้และ
วางแผนการสังเกต เสนอวิธีสำรวจตรวจสอบ หรือศึกษาค้นคว้าและคาดการณ์สิ่งที่จะพบจากการสำรวจตรวจสอบ
วางแผนการสังเกต เสนอวิธีสำรวจตรวจสอบ หรือศึกษาค้นคว้าและคาดการณ์สิ่งที่จะพบจากการสำรวจตรวจสอบ
3. สามารถเลือกอุปกรณ์ที่ถูกต้องเหมาะสมในการสำรวจตรวจสอบ
4. บันทึกข้อมูลในเชิงปริมาณ นำเสนอผล สรุปผล
5. แสดงความคิดเห็นและสรุปสิ่งที่ได้เรียนรู้
6. บันทึกและอธิบายผลการสำรวจตรวจสอบอย่างตรงไปตรงมา
7. นำเสนอ จัดแสดงผลงาน โดยอธิบายด้วยวาจา หรือเขียนอธิบายกระบวนการและผลของงานให้ผู้อื่นเข้าใจ
กิจกรรมการเรียนรู้
1. ครูเปิดสื่อ กลุ่มสาระ วิชาวิทยาศาสตร์ เรื่องระบบสุริยะ ให้นักเรียนดู แล้วร่วมกันอภิปรายว่า ระสุริยะ คืออะไร ระบบสุริยะประกอบด้วยอะไรบ้าง
2. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 4 - 5 คน แล้วทำกิจกรรมในใบงานระบบสุริยะ โดยให้นักเรียนสืบค้นข้อมูล เรื่อง ระบบสุริยะ จากแหล่งความรู้ต่างๆ แล้ววาดภาพ ระบายสี และบันทึกข้อมูลลงในใบงานและให้นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำเสนอผลงานที่หน้าชั้นเรียน ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปความรู้ที่ได้จากการทำกิจกรรม
3. ครูนำภาพระบบสุริยะมาให้นักเรียนดู แล้วสนทนากับนักเรียนเกี่ยวกับความหมายของคำว่า ระบบสุริยะ
4. ครูและนักเรียนช่วยกันสรุปว่า ระบบสุริยะ คือ ระบบของดวงดาวที่อยู่ในกาแล็กซีทางช้างเผือก ซึ่งเป็นกาแล็กซีหนึ่งในจักรวาล ระบบสุริยะประกอบด้วย ดวงอาทิตย์ เป็นศูนย์กลาง และมีดาวเคราะห์ 8 ดวง เป็นบริวาร รวมทั้งดาวหาง ดาวเคราะห์น้อย และอุกกาบาต
5. ครูแบ่งนักเรียนออกเป็น 12 กลุ่ม เพื่อศึกษาค้นคว้าเกี่ยวกับส่วนประกอบของระบบสุริยะแล้วนำเสนอผลงานที่หน้าชั้น และจัดแสดงที่ป้ายนิเทศ
- กลุ่มที่ 1 ศึกษาเรื่อง ดวงอาทิตย์ - กลุ่มที่ 7 ศึกษาเรื่อง ดาวเสาร์
- กลุ่มที่ 2 ศึกษาเรื่อง ดาวพุธ - กลุ่มที่ 8 ศึกษาเรื่อง ดาวยูเรนัส
- กลุ่มที่ 3 ศึกษาเรื่อง ดาวศุกร์ - กลุ่มที่ 9 ศึกษาเรื่อง ดาวเนปจูน
- กลุ่มที่ 4 ศึกษาเรื่อง โลก - กลุ่มที่ 10 ศึกษาเรื่อง ดาวเคราะห์แคระ
- กลุ่มที่ 5 ศึกษาเรื่อง ดาวอังคาร - กลุ่มที่ 11 ศึกษาเรื่อง ดาวหาง
- กลุ่มที่ 6 ศึกษาเรื่อง ดาวพฤหัสบดี - กลุ่มที่ 12 ศึกษาเรื่อง ดาวเคราะห์น้อย
- กลุ่มที่ 1 ศึกษาเรื่อง ดวงอาทิตย์ - กลุ่มที่ 7 ศึกษาเรื่อง ดาวเสาร์
- กลุ่มที่ 2 ศึกษาเรื่อง ดาวพุธ - กลุ่มที่ 8 ศึกษาเรื่อง ดาวยูเรนัส
- กลุ่มที่ 3 ศึกษาเรื่อง ดาวศุกร์ - กลุ่มที่ 9 ศึกษาเรื่อง ดาวเนปจูน
- กลุ่มที่ 4 ศึกษาเรื่อง โลก - กลุ่มที่ 10 ศึกษาเรื่อง ดาวเคราะห์แคระ
- กลุ่มที่ 5 ศึกษาเรื่อง ดาวอังคาร - กลุ่มที่ 11 ศึกษาเรื่อง ดาวหาง
- กลุ่มที่ 6 ศึกษาเรื่อง ดาวพฤหัสบดี - กลุ่มที่ 12 ศึกษาเรื่อง ดาวเคราะห์น้อย
6. ครูให้นักเรียนวาดภาพระบบสุริยะ และเขียนชื่อดวงดาวต่างๆ ในระบบสุริยะ จัดทำลงในใบงานดวงดาวในระบบสุริยะ แล้วนำเสนอผลงานที่หน้าชั้น
7. ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปความรู้ที่ได้จากการทำกิจกรรม แล้วเขียนสรุปเป็นแผนผังความคิด
8. ครูนำภาพชุดมนุษย์อวกาศมาให้นักเรียนดู แล้วร่วมกันอภิปรายว่า ชุดมนุษย์อวกาศว่า มีลักษณะอย่างไร
9. ครูให้นักเรียนทำกิจกรรมในใบงานสำรวจดวงจันทร์ โดยให้นักเรียนสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับชุดมนุษย์อวกาศที่ใช้ใส่ไปสำรวจดวงจันทร์ ให้วาดภาพ ออกแบบ และเขียนบรรยายลักษณะชุดมนุษย์อวกาศลงในใบงาน
10. ครูสุ่มเรียกนักเรียนออกมานำเสนอผลงานที่หน้าชั้น
11. ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปความรู้ที่ได้จากการทำกิจกรรม และนำผลงานติดที่ป้ายนิเทศ
สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน
1. ความสามารถในการสื่อสาร
- การอธิบาย การเขียน การพูดหน้าชั้นเรียน
- การอธิบาย การเขียน การพูดหน้าชั้นเรียน
2. ความสามารถในการคิด
2.1 ทักษะทั่วไป
- การสังเกต การสำรวจ การคิดวิเคราะห์ การเปรียบเทียบ การจำแนกประเภท การจัดระบบความคิดเป็นแผนภาพ การสร้างคำอธิบาย การอภิปราย การสื่อความหมาย
2.2 ทักษะเฉพาะ
- การออกแบบและประดิษฐ์ การทำกิจกรรมทดลองโดยใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ การสืบค้นโดยใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์
2.1 ทักษะทั่วไป
- การสังเกต การสำรวจ การคิดวิเคราะห์ การเปรียบเทียบ การจำแนกประเภท การจัดระบบความคิดเป็นแผนภาพ การสร้างคำอธิบาย การอภิปราย การสื่อความหมาย
2.2 ทักษะเฉพาะ
- การออกแบบและประดิษฐ์ การทำกิจกรรมทดลองโดยใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ การสืบค้นโดยใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์
3. ความสามารถในการแก้ปัญหา
- การแก้ปัญหาขณะปฏิบัติกิจกรรมการทดลอง
- การแก้ปัญหาขณะปฏิบัติออกแบบและประดิษฐ์สิ่งประดิษฐ์
- การแก้ปัญหาขณะปฏิบัติกิจกรรมการทดลอง
- การแก้ปัญหาขณะปฏิบัติออกแบบและประดิษฐ์สิ่งประดิษฐ์
4. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต
- กระบวนการกลุ่ม
- กระบวนการกลุ่ม
5. ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี
มาตรฐานและตัวชี้วัด
สาระที่ 7 ดาราศาสตร์และอวกาศ
มาตรฐาน ว 7.1 เข้าใจวิวัฒนาการของระบบสุริยะ กาแล็กซีและเอกภาพ การปฏิสัมพันธ์ภายในระบบสุริยะ และผลต่อสิ่งมีชีวิตบนโลก มีกระบวนการสืบเสาะ หาความรู้และจิตวิทยาศาสตร์ การสื่อสารสิ่งที่เรียนรู้และนําความรู้ไปใช้ประโยชน์
สาระที่ 8 ธรรมชาติของวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
มาตรฐาน ว 8.1 ใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์และจิตวิทยาศาสตร์ในการสืบเสาะ
หาความรู้ การแก้ปัญหา รู้ว่าปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่เกิดขึ้น ส่วนใหญ่มีรูปแบบที่แน่นอน สามารถอธิบายและตรวจสอบได้ ภายใต้ข้อมูลและเครื่องมือที่มีอยู่ในช่วงเวลานั้นๆ เข้าใจว่า วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี สังคมและสิ่งแวดล้อม มีความเกี่ยวข้อง สัมพันธ์กัน